CPU یا پردازنده، یکی از اصلی‌ترین قطعات هر کامپیوتر و لپ‌تاپ است که وظیفه پردازش داده‌ها و اجرای دستورات را بر عهده دارد. بسیاری از کاربران با مشکلاتی مثل کندی سیستم، داغ شدن بیش از حد یا کاهش عمر باتری مواجه هستند، که این موارد اغلب به دلیل استفاده بیش از حد برنامه‌ها و بازی‌ها از CPU رخ می‌دهد. در این مقاله، روش‌هایی برای شناسایی برنامه‌ها و بازی‌های پردازش‌بر و راه‌های جلوگیری از فشار بیش از حد بر CPU را بررسی خواهیم کرد.
همچنین میتوانید مقاله " راه های جلوگیری از داغ شدن لپ تاپ و افزایش طول عمر آن" را برای اطلاعات بیشتر بخوانید.
علت های اصلی فشار زیاد بر روی CPU
گاهی اوقات ممکن است فشار زیادی بر روی پردازنده اعمال شود که می‌تواند به مشکلاتی همچون کندی سیستم، داغ شدن بیش از حد و کاهش عمر مفید دستگاه منجر شود. در این بخش، علل اصلی این فشار زیاد بر روی CPU را بررسی می‌کنیم:
۱. اجرای همزمان چندین برنامه و بازی سنگین
زمانی که چندین برنامه یا بازی با گرافیک بالا و نیاز به پردازش زیاد به صورت همزمان اجرا می‌شوند، CPU برای انجام همه وظایف به‌شدت مشغول می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که مصرف منابع سیستم به اوج خود برسد و پردازنده زیر فشار زیادی قرار گیرد.
۲. برنامه‌های پس‌زمینه غیرضروری
برخی از برنامه‌ها، حتی در پس‌زمینه، بدون اطلاع کاربر فعال می‌مانند و منابع پردازنده را مصرف می‌کنند. این برنامه‌ها ممکن است به‌مرور زمان جمع شده و فشار زیادی وارد کنند، بدون اینکه کاربر متوجه باشد. این برنامه‌ها شامل نرم‌افزارهای آپدیت خودکار، همگام‌سازی فایل، و پیام‌رسان‌ها هستند.
۳. بدافزارها و ویروس‌ها
بدافزارها و ویروس‌ها می‌توانند مصرف پردازنده مرکزی را به طرز قابل‌توجهی افزایش دهند. برخی از این بدافزارها، مانند ماینرهای رمز ارز، به صورت مخفیانه از منابع سیستم شما برای استخراج ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند و این امر باعث فشار مداوم و شدیدی روی پردازنده می‌شود.
۴. به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری و درایورها
عدم به‌روزرسانی به موقع نرم‌افزارها و درایورها می‌تواند باعث عدم بهینه‌سازی مصرف منابع سیستم شود. به‌روزرسانی‌ها معمولاً با هدف بهبود کارایی و کاهش مصرف منابع منتشر می‌شوند. استفاده از نسخه‌های قدیمی می‌تواند فشار بیشتری وارد کند.
۵. مشکلات سخت‌افزاری و خنک‌کننده‌ها
اگر خنک‌کننده CPU یا فن‌ها به درستی کار نکنند، دمای CPU افزایش می‌یابد که این امر به کاهش کارایی و ایجاد فشار بیشتر بر پردازشگر مرکزی منجر می‌شود. همچنین مشکلات سخت‌افزاری دیگر، مانند نقص در منبع تغذیه یا حافظه رم ناکافی، می‌توانند به CPU فشار بیشتری وارد کنند.
۶. استفاده از تنظیمات انرژی نامناسب
در تنظیمات انرژی ویندوز و مک، گزینه‌هایی وجود دارد که به کاربران اجازه می‌دهد سطح عملکرد سی پی یو را تنظیم کنند. انتخاب حالت "High Performance" یا "Performance" به معنای آن است که سی پی یو به صورت مداوم با حداکثر توان کار کند، که این امر می‌تواند فشار زیادی وارد کند. در حالی که انتخاب حالت "Balanced" یا "Power Saver" می‌تواند به کاهش مصرف و فشار کمک کند.
چگونه بفهمیم کدام برنامه‌ها CPU را اشغال می‌کنند؟
۱. استفاده از Task Manager (مدیریت وظایف) در ویندوز
Task Manager یکی از ابزارهای پیش‌فرض ویندوز است که به کاربران امکان می‌دهد مصرف CPU، RAM و دیگر منابع سیستم توسط برنامه‌ها و فرآیندها را مشاهده کنند.
- آموزش قدم‌به‌قدم Task Manager برای دیدن میزان مصرف:
- کلیدهای Ctrl + Shift + Esc را فشار دهید تا Task Manager باز شود.
- در تب "Processes"، ستون "CPU" را پیدا کنید. این ستون نشان می‌دهد که هر برنامه یا فرآیند چه میزان از پردازنده شما را استفاده می‌کند.
- برای مشاهده برنامه‌هایی که بیشترین مصرف را دارند، روی ستون "CPU" کلیک کنید تا برنامه‌ها به ترتیب از بیشترین به کمترین مرتب شوند.
با این کار، برنامه‌ها یا بازی‌هایی که بیشترین فشار را وارد می‌کنند به راحتی شناسایی می‌شوند و میتوانید در صورت نیاز آنها را ببندید.
۲. استفاده از Activity Monitor در مک
کاربران مک نیز می‌توانند از Activity Monitor برای مشاهده مصرف پردازنده استفاده کنند. این ابزار شبیه به Task Manager در ویندوز است و تمام اطلاعات مربوط به مصرف منابع را نمایش می‌دهد.
- آموزش:
- ابتدا Activity Monitor را از طریق پوشه Applications و سپس Utilities باز کنید.
- در قسمت "CPU"، میتوانید میزان مصرف CPU برای هر برنامه یا فرآیند را مشاهده کنید.
- مانند Task Manager، اینجا نیز امکان مرتب‌سازی برنامه‌ها بر اساس مصرف CPU وجود دارد.
۳. استفاده از نرم‌افزارهای حرفه‌ای مانند Process Explorer
برای کسانی که به جزئیات بیشتری نیاز دارند، Process Explorer ابزار قدرتمندی است که توسط مایکروسافت توسعه یافته و اطلاعات دقیقی از مصرف سی پی یو و دیگر منابع توسط هر برنامه و فرآیند ارائه می‌دهد.
- کاربرد:
- Process Explorer به کاربران امکان می‌دهد میزان مصرف دقیق سی پی یو و زمان واقعی برای هر فرآیند را مشاهده کنند. همچنین ابزارهای مشابه دیگری مثل HWMonitor نیز وجود دارند که برای نظارت بر منابع سیستم مناسب هستند.
راه‌های کاهش فشار روی CPU
۱. بستن برنامه‌های پس‌زمینه غیرضروری
بسیاری از برنامه‌ها در پس‌زمینه سیستم اجرا می‌شوند و بدون اینکه کاربر متوجه باشد از CPU استفاده می‌کنند. بستن این برنامه‌ها می‌تواند تا حد زیادی از فشار بر پردازنده مرکزی بکاهد.
- آموزش:
میتوانید از Task Manager یا Activity Monitor استفاده کنید تا برنامه‌های غیرضروری را شناسایی کرده و آنها را ببندید. برای این کار، روی برنامه مورد نظر کلیک راست کرده و گزینه "End Task" را انتخاب کنید.
۲. به‌روزرسانی درایورها و سیستم‌عامل
به‌روزرسانی درایورها و سیستم‌عامل تأثیر بسیار زیادی در بهینه‌سازی عملکرد سی پی یو و کاهش مصرف انرژی دارد. درایورها، نرم‌افزارهای کوچکی هستند که قطعات سخت‌افزاری مانند CPU، کارت گرافیک، و دستگاه‌های جانبی را به سیستم‌عامل متصل می‌کنند و به عملکرد صحیح و بهینه آنها کمک می‌کنند. با انتشار نسخه‌های جدید درایورها، اغلب بهبودهایی در کارایی و بهینه‌سازی مصرف منابع صورت می‌گیرد. این به‌روزرسانی‌ها، با کاهش استفاده غیرضروری از منابع ، به کاربران کمک می‌کند تا از پردازنده خود بهتر استفاده کنند.
از طرف دیگر، به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل شامل رفع اشکالات امنیتی، بهبودهای عملکردی و بهینه‌سازی‌های مختلف است که می‌تواند از مصرف بیش از حد منابع توسط سیستم جلوگیری کند. به طور مثال، سیستم‌عامل‌ها در هر نسخه جدید، قابلیت‌های جدیدی برای مدیریت بهتر منابع و مصرف انرژی ارائه می‌دهند که موجب کاهش فشار بر CPU و افزایش طول عمر دستگاه می‌شود.
- نکات کاربردی:
- همواره از وب‌سایت‌های رسمی تولیدکنندگان درایورها (مانند NVIDIA، Intel و AMD) یا از طریق ابزارهای داخلی ویندوز و مک برای به‌روزرسانی درایورها استفاده کنید.
- سیستم‌عامل خود را به‌صورت منظم به‌روزرسانی کنید تا از آخرین بهینه‌سازی‌ها و ویژگی‌های امنیتی بهره‌مند شوید.
- برخی نرم‌افزارهای جانبی، مانند Driver Booster و Snappy Driver، می‌توانند به شما در به‌روزرسانی آسان‌تر و خودکار درایورها کمک کنند. البته قبل از استفاده از این برنامه‌ها، توصیه می‌شود که فقط از منابع معتبر استفاده کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
۳. استفاده از تنظیمات کاهش‌دهنده‌ی مصرف CPU
در تنظیمات سیستم‌عامل، گزینه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به کاهش مصرف CPU کمک کنند.
- در تنظیمات ویندوز:
- وارد Settings شوید و به مسیر System > Power & Sleep بروید.
- روی Additional Power Settings کلیک کنید و سپس Power Plan مورد نظر خود را انتخاب کنید.
- گزینه "Balanced" یا "Power Saver" را انتخاب کنید تا مصرف CPU در شرایط عادی کاهش یابد.
- در تنظیمات مک:
- از بخش System Preferences > Energy Saver میتوانید تنظیمات مرتبط با کاهش مصرف انرژی را تغییر دهید.
۴. بدافزارها و ویروس‌ها را از کامپیوتر خود حذف کنید
بدافزارها و ویروس‌ها یکی از اصلی‌ترین عواملی هستند که می‌توانند فشار زیادی بر روی پردازنده مرکزی وارد کنند. بسیاری از بدافزارها، به‌ویژه ماینرهای رمز ارز، به صورت مخفیانه از منابع سیستم شما استفاده می‌کنند. این برنامه‌ها از توان پردازشی سی پی یو برای انجام کارهای خود بهره می‌برند و معمولاً در پس‌زمینه سیستم به‌طور غیرقانونی فعال هستند.
برخی ویروس‌ها و بدافزارها ممکن است هیچ نشانه‌ای از خود باقی نگذارند، اما مصرف را به شدت افزایش دهند. در نتیجه، سیستم شما کند شده و ممکن است دمای CPU به حد خطرناکی برسد. برای جلوگیری از این مشکل، باید سیستم خود را به‌طور منظم اسکن کرده و از بدافزارها و ویروس‌ها پاک کنید.
- نکات کاربردی:
- از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس معتبر و به‌روزرسانی‌شده برای اسکن سیستم خود استفاده کنید. برنامه‌هایی مانند Norton، Bitdefender، و Kaspersky می‌توانند به‌طور مؤثری از ورود بدافزارها به سیستم جلوگیری کنند.
- به‌روزرسانی‌های امنیتی سیستم‌عامل را به موقع نصب کنید، زیرا بسیاری از این به‌روزرسانی‌ها برای جلوگیری از حملات بدافزارها طراحی شده‌اند.
- از نصب نرم‌افزارهای مشکوک و باز کردن پیوست‌های ایمیلی از منابع ناشناخته خودداری کنید.
- ابزارهای آنلاین مانند Malwarebytes را برای اسکن سیستم و حذف بدافزارها به صورت دستی امتحان کنید.
با حذف بدافزارها و ویروس‌ها، نه تنها فشار روی پردازشگر کاهش می‌یابد، بلکه امنیت سیستم شما نیز افزایش پیدا می‌کند و عملکرد بهینه‌تر می‌شود.
۵. غیرفعال کردن انیمیشن‌ها و افکت‌های غیرضروری سیستم
انیمیشن‌ها و افکت‌های بصری در سیستم‌عامل‌ها، اگرچه تجربه کاربری را بهبود می‌بخشند، اما می‌توانند باعث مصرف منابع زیادی از جمله CPU شوند. بسیاری از سیستم‌عامل‌ها به‌طور پیش‌فرض افکت‌های بصری را فعال می‌کنند، مانند انیمیشن‌های باز شدن و بستن پنجره‌ها، تغییر اندازه پنجره‌ها، و افکت‌های دیگر که همزمان با انجام کارهای روزمره از پردازنده استفاده می‌کنند.
اگر سیستم شما به طور مداوم تحت فشار قرار دارد، غیرفعال کردن این انیمیشن‌ها می‌تواند به کاهش مصرف و بهبود عملکرد کلی سیستم کمک کند.
- نکات کاربردی:
- در ویندوز: برای غیرفعال کردن انیمیشن‌ها، وارد تنظیمات "Performance Options" شوید. این کار را میتوانید از طریق جستجو در منوی Start انجام دهید. سپس به قسمت "Adjust the appearance and performance of Windows" بروید و در تب "Visual Effects" گزینه "Adjust for best performance" را انتخاب کنید. این گزینه تمام افکت‌های بصری را غیرفعال می‌کند.
- در مک: برای غیرفعال کردن انیمیشن‌ها، وارد تنظیمات "System Preferences" شده و در بخش "Accessibility" گزینه "Reduce motion" را فعال کنید. این گزینه انیمیشن‌های مختلف سیستم را کاهش می‌دهد.
- در لینوکس: بسیاری از توزیع‌ها امکان غیرفعال کردن انیمیشن‌ها را از طریق تنظیمات گرافیکی دارند که به شما این امکان را می‌دهد تا تجربه‌ای سریع‌تر و سبک‌تر داشته باشید.
غیرفعال کردن این افکت‌ها می‌تواند به طور قابل‌توجهی مصرف منابع سیستم را کاهش داده و عملکرد پردازنده را بهینه‌تر کند، به‌ویژه در سیستم‌های قدیمی‌تر یا دستگاه‌هایی که از منابع محدودی برخوردار هستند.
۶. آپدیت کردن بایوس
آپدیت بایوس (BIOS) یکی دیگر از اقداماتی است که می‌تواند به بهینه‌سازی عملکرد سیستم و کاهش فشار بر سی پی یو کمک کند. بایوس نرم‌افزاری است که در مادربرد کامپیوتر برای مدیریت سخت‌افزارها و ارتباطات بین سیستم‌عامل و اجزای مختلف دستگاه قرار دارد. نسخه‌های جدید بایوس ممکن است شامل بهینه‌سازی‌هایی برای مدیریت بهتر مصرف انرژی و بهبود عملکرد پردازنده‌ها باشند.
- نکات کاربردی:
- بایوس را از وب‌سایت رسمی تولیدکننده مادربرد یا لپ‌تاپ خود آپدیت کنید.
- قبل از آپدیت بایوس، دستورالعمل‌های دقیق را مطالعه کنید و از داده‌های مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید، زیرا تغییرات نادرست ممکن است باعث مشکلات سخت‌افزاری شود.
آپدیت بایوس به شما این امکان را می‌دهد که از جدیدترین بهینه‌سازی‌ها و ویژگی‌های سخت‌افزاری بهره‌مند شوید، که می‌تواند به کاهش فشار روی پردازنده و بهبود عملکرد کلی سیستم کمک کند.
۷. چک کردن سیستم خنک‌کننده و فن
سیستم‌های خنک‌کننده و فن‌های پردازنده نقش مهمی در جلوگیری از داغ شدن بیش از حد سی پی یو و کاهش فشار روی آن دارند. زمانی که فن‌ها به درستی کار نکنند یا از گرد و غبار مسدود شده باشند، دمای پردازنده افزایش می‌یابد که می‌تواند باعث افت کارایی سیستم و فشار مضاعف به CPU شود. به همین دلیل، اطمینان از عملکرد صحیح سیستم خنک‌کننده و فن‌ها ضروری است.
- نکات کاربردی:
- فن‌ها را از گرد و غبار تمیز کنید و در صورت لزوم، آنها را تعویض کنید.
- دمای CPU را با استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری نظارت کنید و در صورتی که دما بیش از حد بالا باشد، اقدامات لازم برای بهبود جریان هوا و خنک‌سازی سیستم را انجام دهید.
- در صورتی که سیستم شما داغ می‌کند، ممکن است نیاز به خرید یک سیستم خنک‌کننده یا کولینگ جدید برای بهبود عملکرد داشته باشید.
چک کردن و نگهداری صحیح سیستم خنک‌کننده نه تنها از آسیب به سخت‌افزار جلوگیری می‌کند، بلکه باعث کاهش فشار بر CPU و افزایش عمر مفید دستگاه می‌شود.
معرفی ابزارهای نظارت بر عملکرد CPU
استفاده از نرم‌افزارهای نظارت بر CPU می‌تواند به شما کمک کند که به صورت لحظه‌ای عملکرد آن را بررسی و مشکلات را شناسایی کنید.
- Core Temp:
این ابزار رایگان به شما امکان می‌دهد دمای پردازشگر را نظارت کنید و به راحتی از داغ شدن بیش از حد آن جلوگیری کنید. - HWMonitor:
یک برنامه پیشرفته که علاوه بر دمای CPU، مصرف برق، دمای مادربورد و دیگر پارامترهای سخت‌افزاری را نیز نشان می‌دهد. - Speccy:
ابزاری ساده و کاربرپسند که اطلاعاتی مانند دمای CPU، مصرف منابع و دیگر جزئیات سیستم را نمایش می‌دهد.
نکات نهایی برای جلوگیری از فشار بیش از حد بر سی پی یو
استفاده از برنامه‌های کم‌حجم و بهینه:
پیشنهاد می‌شود برنامه‌هایی با حجم و مصرف کمتر انتخاب کنید. این کار باعث می‌شود مصرف پردازشگر کاهش یابد و سیستم سریع‌تر عمل کند.
پیشگیری از نصب برنامه‌های سنگین:
نصب برنامه‌های سنگین به جز موارد ضروری پیشنهاد نمی‌شود. برنامه‌های سنگین می‌توانند باعث کاهش کارایی سیستم شوند و مصرف را بالا ببرند.
بررسی دوره‌ای عملکرد CPU :
بهتر است کاربران به صورت دوره‌ای عملکرد سی پی یو را بررسی کرده و برنامه‌هایی که فشار زیادی وارد می‌کنند شناسایی کنند.
نتیجه‌گیری
کنترل مصرف CPU و شناسایی برنامه‌ها و بازی‌هایی که فشار زیادی بر این قطعه مهم وارد می‌کنند، به کاربران کمک می‌کند که عملکرد سیستم خود را بهبود بخشند و از مشکلاتی مانند داغ شدن بیش از حد یا کندی جلوگیری کنند. با استفاده از روش‌ها و ابزارهای معرفی‌شده در این مقاله، میتوانید مصرف CPU را بهینه کرده و طول عمر دستگاه خود را افزایش دهید.
مقاله با عنوان "علائم داغ شدن CPU لپ‌تاپ: چگونه متوجه شویم پردازنده در حال داغ شدن است؟" را بخوانید تا قبل از داغ شدن لپ تاپ متوجه شده و جلوگیری کنید.